ZORUNLU CUMARTESİ MESAİLERİ
Sendikal çalışmalarımız sırasında mesai arkadaşlarımız bize “cumartesi çalışması” konusunda çok sayıda soru yöneltiyor. Bizde mesai arkadaşlarımız için “geçmişi bilmeyen geleceğine katkı yapamaz” fikrinden yola çıkarak bu çalışmayı hazırladık. Sorunun kaynağını, PTT A.Ş.’nin 20 yıllık cumartesi çalışması politikasını ve yetkili sendikaların bu konuda yaklaşımını da göstermeye çalıştık. Yaşananlardan dersler çıkarıp, geleceğiniz için en doğru kararları vermenizi dileriz.
Cumartesi Çalışması, konu başlıklarını aşağıda belirttiğimiz 5 bölümden oluşmaktadır.
1.Bölüm: Gişe Hizmetlerinde Cumartesi Çalışması
2.Bölüm: PİM, KİM, UPİM, UKİM, PİDM, PDM, PİDM, PDTM, KDTM Merkezlerinde Cumartesi Çalışması
3.Bölüm: Cumartesi Çalışmasına Başlarken Yapılması Gerekenler
4.Bölüm: Kullanılan Sendikal Yöntemler
5.Bölüm: Değerlendirmeler ve Çözüm Önerileri
1. BÖLÜM
GİŞE HİZMETLERİNDE CUMARTESİ ÇALIŞMASI
Gişe Hizmetlerinde Cumartesi Çalışması Nedenleri;
PTT Genel Müdürlüğümüz 2000’li yıllarda PTT hizmetlerinde başarılı adımlar attı. Teknolojik yatırımlarla otomasyon sistemine geçilerek işletmeye iş çeşitliliği getirilmesi, işyerlerimizi PTT Bank konsepti altyapı çalışması, kargo hizmetine yapılan yatırımlar birbirini takip etti. Otomasyona geçilmesiyle birlikte gişe işlemlerinde ve gelirlerinde büyük bir artış sağlandı. Yöneticilerimiz bu gelişmeyle birlikte bankalarda cumartesi mesaisi olmadığını dikkate alıp, haftanın 6. günü PTT işyerlerinde gişe hizmetleri verilerek rakiplerimize karşı avantaj sağlanmasını uygun gördüler. Bu doğrultuda verilen yönetim kararlarıyla gişe hizmetlerinin cumartesi günleri de verilmesine başlandı.
Cumartesi Çalışmasının Çalışanlar Üzerinde Etkisi;
Cumartesi günleri fazla mesai yapan personelin dinlenme hakkı ve sosyal yaşamı derinden etkilenir. Buna karşın fazla çalışma karşılığı ödenen fazla çalışma ücreti, vazifeyi ifa için personelin katlandığı yemek ve ulaşım masraflarının bile çok altında kalmaktadır. Daha fazla emek harcaması, sosyal hayatı ve istirahatinden fedakarlık yapması beklenen gişe çalışanlarının yasal izin haklarının kullanılması bile amirleriyle arasında anlaşmazlıklara, tartışmalara, yol açmaya başlar. Çalışanlar yaşadıkları sorunları sendikalarına iletir.
Hizmet kolumuzda yetkili sendikanın cumartesi çalışmasına yaklaşımı;
Cumartesi çalışmasının başladığı yıllar, memur sendikalarının örgütlü yapılandığı ve büyüdüğü dönemdedir. PTT gişe çalışanlarının cumartesi çalışması sorunu, sendikalara amacına uygun görevler yükler. Sendika yetkilileri Cumartesi açık olan PTT işyerleri önünde basın açıklamaları yapar. Böylece gişe çalışanlarının sorunlarına kamuoyunda dikkat çekmeye çalışırlar. Sendikal çalışmalar nihayetinde Kurum yetkilileri haftanın 6. günü çalışanların temel ücret düzeyini yükseltir. Bu gelişmeyle personelin cumartesi günü yaptığı fazla mesainin karşılığı olan fazla mesai ücreti yanında, haftanın 6. günü çalışmayı özendiren nitelikteki Temel ücret düzey farkı ücretin de ödenmesi gerekmektedir.
Sendikal yaklaşıma takdir ve eleştiriler;
TAKDİRİMİZ:
Sendika yetkililerinin soruna duyarsız kalmayıp cumartesi çalışması için basın açıklamaları yapıp soruna dikkat çekilmesini, temel ücret düzenlemesi yapılmasını takdir ediyoruz.
ELEŞTİRİLERİMİZ:
A. Gişede cumartesi çalışması başladıktan sonra sendikal çalışmalara geç başlandığı ve hatalı stratejide yürütüldüğünü düşünmekteyiz.
B. Cumartesi çalışması zorunlu ve istisnai halllerde başvurulan bir çalışma olmaktan çıkarılmış, sürekli hale getirilmesinin önüne geçilememiştir. Temel ücret düzenlemesi yapılınca bu konuda sendikal mücadele sonlanmış, sonuç başarı olarak tanıtılmıştır.
C. Örgütlü mücadelenin izleyebileceği diğer sendikal yöntemler uygulanmamıştır.
D. 399 SKHK tabi personele cumartesi fazla mesaisinin ücret karşılığının ödenmemesi hukuka aykırıdır. Temel ücretin fazla mesai ücreti yerine ikame edilmeye başlanması hatalı bir işlem Bu hata binlerce personelin günümüze kadar fazla mesai ücreti almamasına yol açmıştır.
E. Amirler cumartesi çalışmasını fazla çalışma olarak değerlendirmediği için, yasal mevzuata göre 399’lu personelin sadece %5’i cumartesi çalışmasına getirilebilecekken, bu oran gözetilmemiştir.
2005 yılında en başarılı Kurum sıralamasında, PTT 1. olarak değerlendirilmiştir. Kurumumuzun o yıllarda altyapısına yatırım yaptığından bahsetmiştik. 2005 yılında başarılı bulunmasında bu yatırım hamleleri büyük pay sahibidir. Altyapı çalışmalarının finansında kefalet sandığı önemli bir kaynak oldu. Çalışanlardan yapılan %2 zorunlu kesintiler sandıkta yıllarca nemalandırıldı. Sandığın fesih edilmesi ile birikimin %60 kadarı PTT’ye, %30 kadarı bütçeye aktarıldı. Yatırım hamlelerinde çok büyük bir kaynak sağlandı. PTT çalışanlarının altyapı çalışmalarının finansında, dolaylı olarak büyük mali katkısı oldu. Bunun dışında cumartesi çalışması yaparak doğrudan katkı sağlamıştır. PTT Teknik personellerinin ilerleme hamlelerindeki payını da unutamayız. 2005 yılında en başarılı Kurum sıralamasında 1. olma yanında diğer yıllardaki Kurumsal başarıda, çalışanların katkısının çok önemli ve değerli düzeyde olduğunu düşünüyoruz. Bu nedenle sendikamız adına PTT çalışanlarına takdir ve teşekkürlerimizi sunarız.
2. BÖLÜM
PİM, KİM, UPİM, UKİM, PİDM, PDM, PİDM, PDTM, KDTM MERKEZLERİNDE CUMARTESİ ÇALIŞMASI (2015)
PİM, KİM, UPİM, UKİM, PİDM, PDM, PİDM, PDTM, KDTM Merkezlerinde daha önce hafta sonu çalışması asgari seviyede uygulanmaktadır. Ancak 20.05.2015 tarih ve 10815 sayılı tebliğ ile, 01.06.2015 tarihinden itibaren cumartesi çalışması hafta içi günlerdeki gibi uygulanmaya başlamıştır.
PTT A.Ş. Tebliğine Göre Dağıtımda Cumartesi Çalışmasının Nedenleri;
PTT A.Ş.’nin 2015 tebliğiyle Cumartesi çalışması konusunda geçmiş tüm tebliğler kaldırılmıştır. Tebliğ içeriğinde Cumartesi çalışmasına gösterilen gerekçeye baktığımızda “BTK İdari Yaptırım Yönetmeliğine göre hizmet kalitemizin yerine getirilmemesi halinde cezai müeyyide uygulanabileceği, gönderilerin süresi içerisinde alıcılarına teslimi yanında hizmet kalitemizin yükseltilmesi ve piyasa şartlarına uyum sağlanması amacıyla 01-03.04.2015 tarihleri arasında yapılan Başmüdürler toplantısında da alınan karar gereğince 01.06.2015 tarihinden itibaren dağıtım hizmeti yapılan işyerlerinde Cumartesi günleri dağıtım hizmetinin normal mesaide olduğu şekilde yapılması” belirtilmiştir.
Dağıtımda Cumartesi Çalışmasının Farklı Nedenleri olabilir mi?
2014 yılında yeni bir sürecin başlatıldığını düşünüyoruz. Sendikamızı kurduğumuzda dağıtım personelinin gündemi “sayı dayatması” konusuydu. Adil Haber Sen Hukuk ve Mevzuat Kurulu kapsamlı bir çalışmayla “GÜNLÜK DAĞITIM ADETLERİ NASIL BELİRLENMELİ” raporunu tamamlayıp çalışma arkadaşlarımızla paylaşmıştı. Raporun “Sorunun Tespiti” başlığı aşağıda sunulmuştur. (Raporun tamamına Adil Haber Sen resmi internet sitesinden ulaşabilirsiniz)
Sorunun Tespiti:
Rasyonel İş gücü Tespitinin Yapılmamış Olması
Şirketlerin tartışmasız en önemli ilkesi iş gücünün planlanması ve bu doğrultuda adımların atılmasıdır. İş gücü planlaması, şirketlere etkili bir şekilde çalışma, mevcut veya gelecekte ihtiyaç duyulan insan sermayesinin rasyonel bir şekilde tespit edilmesini ve bu doğrultuda politika geliştirmesini sağlamaktadır. Ancak şirketimizde bu doğrultuda bir çalışma ya kısmen yâda hiç yapılmamıştır. İşgücü tespiti yapılmadan, bir başka deyişle her bir cihet özelinde bir işin birim zamanda yapılabilme süresi hesaplanmadan ve bu konuda rasyonel bir çalışma yapılmadan tüm cihetler ve tüm bölgeler için standart sayıların belirlenmesi gerçekçi durmamaktadır.
PTT A.Ş. yetkilileri tarafından 2014 yılı KİK raporunda belirtilen norm çalışması değerlendirme ölçütlerinde “…dağıtım sahasının genişliği, arazi durumu, merkeze uzaklığı, yaya-bisiklet veya araçlı dağıtım, işyeri-konut durumu, binaların tek katlı- dağınık veya çok katlı olması, ilçe nüfusu, bölgenin coğrafi özelliği, yerleşim durumuna göre dağıtılacak gönderi adedi- ağırlığı ve dağıtımda geçen süre gibi kriterlerin yanında merkezlerin durumuna göre tebligat, hızlı tebligat, nitelikli kurye ve kargo gönderileri için ayrı cihetlerin, köy dağıtımları için motorize cihetlerin, coğrafi duruma göre araçlı ve yaya ciheti” şeklinde kriterlerinin kullanıldığı ve dağıtım yapacak personel sayısının bu kriterlere göre belirlendiği açıklanmıştır. Ancak uygulamada dağıtım sahası büyüklüğü belirlenirken salt ekonomik kaygıların güdülmesi, az personelle çok iş yapılması düşüncesi ve cihet eşleştirme çalışmalarının bu yönde değerlendirilmesi sonucunda objektif kriterlerden ve saha verilerinden uzaklaşılmıştır. Dağıtım müdürlükleri bazında güncel bir iş gücü tespiti halen mevcut değildir ve her bir cihet özelinde iş gücü tespiti yapılmamıştır.
Kaynak: Adil Haber Sen resmi internet sitesinde yayımlanan rapor.
Dağıtımda cumartesi çalışmasının başlatılmasıyla sayı dayatması sorununun kaynağı aynı olabilir mi?
Yetkiyi ve temsil emanetini alan sendikaların, çalışanlar için doğabilecek olası sorunları öngörüp gerekli sendikal tedbirleri almasını “önleyici sendikacılık” olarak adlandırıyor ve çok önemli buluyoruz. 2014 KİK de “norm sorunu” geliyorum diyor. 2014 Yılı 1.Dönem KİK Raporu ilgili bölümüne birlikte bakalım.
KURUM İDARİ KURULU 2014 NİSAN AYI (25/04/2014) TOPLANTI RAPORU
4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanununun “Kurum İdari Kurulları” başlıklı 22’nci maddesi gereğince kurulan Kurum İdari Kurulu,
İşveren olarak PTT A.Ş’ni temsilen;
Genel Müdür Yardımcısı Özay ATBAŞ’ın başkanlığında İnsan Kaynakları Daire Başkanı Erdal ÖRGEN, Posta ve Telgraf Dairesi Başkanı Mustafa SORAN, I.Hukuk Müşaviri Mehmet Süreyya HALLI, PTT Bank Daire Başkanı Cevdet YALÇINKAYA, Muhasebe ve Finansman Daire Başkanı Seyit Ahmet SULUOVA, Satınalma Daire Başkanı Hasan ÇAKICI ve Destek Hizmetleri Daire Başkanı Mehmet RÜZGAR,
Yetkili Sendika olarak Birlik Haber-Sen’i temsilen;
Genel Başkan Gürbüz İNALTEKİN, Genel Başkan Yardımcıları Mehmet Cemal ÇİVİ, Ömer BUDAK, Mevlüt BURGAÇ, Ahmet KARAGÖZ ve Abdurrahman TANRIVERDİ’nin,
Katılımıyla ve Birlik Haber-Sen tarafından hazırlanan gündemle 25/04/2014 tarihinde saat 14:30’da PTT A.Ş toplantı salonunda toplanmıştır.
- PTT MERKEZLERİ, POSTA DAĞITIM VE KARGO İŞLEME MERKEZLERİNDEKİ DAĞITIM HİZMETLERİNİN BİRLEŞTİRİLMESİ NEDENİYLE BAŞMÜDÜRLÜKLERDEN GELEN DAĞITICI NORMLARININ EKSİLTİLMEDEN ONAYLANMASI, EKSİK NORMLARIN TAMAMININ DOLDURULMASI VE NORM ÇALIŞMALARININ YENİDEN YAPILMASI
Genel Müdürlüğümüzde norm belirleme çalışmalarında; dağıtım sahasının genişliği, arazi durumu, merkeze uzaklığı, yaya-bisiklet veya araçlı dağıtım, işyeri-konut durumu, binaların tek katlı-dağınık veya çok katlı olması, ilçe nüfusu, bölgenin coğrafi özelliği, yerleşim durumuna göre dağıtılacak gönderi adedi-ağırlığı ve dağıtımda geçen süre gibi kriterlerin yanında merkezlerin durumuna göre tebligat, hızlı tebligat, nitelikli kurye ve kargo gönderileri için ayrı cihetlerin, köy dağıtımları için motorize cihetlerin, coğrafi duruma göre araçlı ve yaya ciheti şeklinde organize edilerek belirlenmekte ayrıca dağıtıcı işgücü ve cihet eşleştirme çalışmalarında bu hususların dışında; şikayet gelen cihetlerin tespit edilerek bu cihetler oluşturulan heyet tarafından (Başmüdür/Başmüdür Yardımcısı başkanlığında İşletme, İnsan Kaynakları ve Merkez Müdürü, Dağıtım Amiri/Şefi, Başdağıtıcı, Tecrübeli Dağıtıcı, İşletme Kontrolörü ile Sendika/Dernek temsilcilerinin katılı ile) fiilen gezilmek suretiyle toplu gönderi hariç dağıtıcı başına en az 400-500 kayıtlı-kayıtsız, tebligat cihetlerinin en az 60-70 tebligat, kargo cihetlerinin 80-90 kargo, nitelikli kurye cihetleri için de 90-100 nitelikli kurye gönderisi olacak şekilde yukarıdaki kriterler de göz önünde bulundurularak Cihet İyileştirme Sistemi verilerinden de faydalanılarak hazırlanan raporlara göre dağıtıcı normları belirlenmektedir.
Posta, kargo ve APS Kurye gönderilerine ilişkin Başmüdürlüklerden alınan cihet çalışması ve rapor ekleri değerlendirilerek Başmüdürlerin katılımı ile Genel Müdürlüğümüzde 24.04.2014 tarihinde değerlendirme toplantısı yapılmıştır.
Ancak toplantı sonunda; uygulamaya kademeli geçiş sağlanacağı dikkate alınarak tüm cihetler belirlenirken yıllık belirlenen gelir hedeflerinin üzerine çıkılmasının yanında en verimli şekilde asgari personel ve araç ile dağıtım hizmetinin verilmesine riayet edilerek buna göre yeni rapor ve sunum hazırlanarak Genel Müdürlüğümüzde 22-23/05/2014 tarihinde yapılan değerlendirme toplantısı sonucunda cihet eşleştirme çalışmaları yeniden değerlendirilerek Dağıtıcı normları belirlenmiş ve bu doğrultuda alınan 10.06.2014 tarihli ve 12714 sayılı makam onayı ile İnsan Kaynakları Daire Başkanlığına aktarılmış, bu şekilde belirlenen norm tabloları 16/07/2014 tarihli ve 275 sayılı Yönetim Kurulu Kararı ile onaylanmıştır.
Yeni normlara göre münhal bulunan dağıtıcı pozisyonlarının doldurulması hususunda gerekli çalışmalar başlatılmıştır.
- BÜYÜK ŞEHİRLERDE YENİDEN NORM ÇALIŞMASI YAPILMASI
Büyükşehirlerin posta, kargo ve APS Kurye dağıtımına ilişkin yeni cihet belirleme çalışmaları sonuçlanmış olup, Genel Müdürlüğümüzde 22-23/05/2014 tarihinde yapılan değerlendirme toplantısı sonucunda cihet eşleştirme çalışmaları değerlendirilerek Dağıtıcı normları belirlenmiş ve bu doğrultuda alınan 10.06.2014 tarihli ve 12714 sayılı makam onayı ile İnsan Kaynakları Daire Başkanlığına aktarılmış, bu şekilde belirlenen norm tabloları 16/07/2014 tarihli ve 275 sayılı Yönetim Kurulu Kararı ile onaylanmıştır.
2014 KİK Raporunda Tutarsızlıklar;
Talep “2.PTT MERKEZLERİ, POSTA DAĞITIM VE KARGO İŞLEME MERKEZLERİNDEKİ DAĞITIM HİZMETLERİNİN BİRLEŞTİRİLMESİ NEDENİYLE BAŞMÜDÜRLÜKLERDEN GELEN DAĞITICI NORMLARININ EKSİLTİLMEDEN ONAYLANMASI, EKSİK NORMLARIN TAMAMININ DOLDURULMASI VE NORM ÇALIŞMALARININ YENİDEN YAPILMASI”
PTT yetkililerinin bu sendikanın 2. talebine verilen cevapta;
-Cevabın ilk satırında; norm tespitinin saha verilerine ve belli kriterlere göre yapıldığı,
-Cevabın ikinci satırında; KİK den bir gün önce Başmüdürlerle norm değerlendirme toplantısı yapıldığı, ancak taleplerin uygun görülmediği,
-Cevabın üçüncü satırında ise norm tespitlerinin saha verilerinin bırakılarak Genel Müdürlükçe yıllık hedeflere uygun şekilde 22-23/05/2014 tarihinde yapılan değerlendirme toplantısı sonucunda Dağıtıcı normlarının belirlendiği, 16/07/2014 tarihinde Yönetim Kurulu Kararı ile onaylandığını görüyoruz. Dağıtımda Norm tespitinde yönetimin yeni bir politikaya geçtiğini anlıyoruz.
KİK raporu tarihinden sonra yaşanacak olayların raporda yer alması?
4688 Sayılı Sendikalar Kanununda yer verilen Kurum İdari Kurullarının Çalışma Usul ve Esasları başlığında “Madde 6- Kurul; Nisan ve Ekim aylarında olmak üzere kamu işveren vekili tarafından tespit edilecek yer, gün ve saatte yılda iki kez toplanır. Toplantı gündemi, sendika temsilcileri ile işveren vekili tarafından en geç toplantı tarihinden on beş gün önce tespit edilir. Toplantıda bir önceki görüşme raporunda yer alan hususlar değerlendirildikten sonra taraflar gündemde yer alan konuları sırasıyla görüşürler. Toplantı sonucunda ortaya çıkacak görüşler bir rapor haline getirilerek tutanağa bağlanır. Görüşme raporlarının bir örneği sendika temsilcisine, bir örneği kamu işveren vekiline verilir ve bir örneği de kurum ilan tahtasına asılır.” denilmektedir.
-KİK toplantısından 1 ay sonraki 22-23/05/2014 tarihli değerlendirme toplantısına atıf yapılmış,
-KİK toplantısından 2 ay sonraki 10.06.2014 tarihli ve 12714 sayılı makam onayına atıf yapılmış,
-KİK toplantısından 3 ay sonraki 16/07/2014 tarihli ve 275 sayılı Yönetim Kurulu Kararına atıf yapılmış.
ELEŞTİRİLERİMİZ:
KİK raporu imza tarihinden sonra yaşanan olaylara, raporda nasıl yer verildiğini çok düşündük. Dağıtıcı Normlarının 16/07/2014 tarihli ve 275 sayılı Yönetim Kurulu Kararı ile belirlendiği, KİK toplantı raporunun bundan sonra yazılıp geçmiş tarihle imzalandığını düşündürüyor. PTT Genel Müdürlüğü dağıtıcı norm tespitinde köklü bir değişikliği, sendikayla gerçekleştirmiş gibi görünüyor. Buna karşın sendika genel merkezinden yakın zamanda yapılan açıklamada Cumartesi çalışmasının kaldırılması “KİK kazanımı” olarak duyuruldu. Gerçeği bulmak için Dağıtımda cumartesi çalışmasına start veren 2015 tebliği sonrası tüm KİK Raporlarını inceleyip 4. bölümde paylaştık.
3. BÖLÜM
CUMARTESİ ÇALIŞMASINA BAŞLARKEN
YAPILMASI GEREKENLER
Dağıtımda cumartesi fazla çalışması 20.05.2015 tarih ve 10815 sayılı tebliğ ile, 01.06.2015 tarihinden itibaren hafta içi günlerdeki gibi uygulanmaya başlatılmıştır. Bu durumda başta yetkili sendika olmak üzere, tüm sendikalara görev düştüğüne inanıyoruz. Öncelikle söz konusu tebliğe bakalım.
PTT A.Ş. Cumartesi Çalışması Tebliğiyle Çatışan Başbakanlık Fazla Çalışma Genelgesi
2.Dönem Toplu Sözleşme Masasında Yer alanlar, Fazla Çalışma Konusunda Kazanımdan Habersiz mi?;
Bildiğiniz üzere Kamu çalışanlarının hakları iki yılda bir yapılan Toplu Sözleşmelerle belirlenir. Toplu Sözleşme Hükümleri PTT A.Ş. İHS’li ve 399’lu personelleri kapsamaktadır. Kamu Görevlilerinin Geneline ve Hizmet Kollarına Yönelik Mali ve Sosyal Haklara İlişkin “2014 ve 2015 Yıllarını Kapsayan 2. Dönem Toplu Sözleşme”de varılan mutabakat çerçevesinde fazla çalışma uygulamaları ile ilgili olarak Başbakanlık Genelgesi çıkartılmıştır.
Başbakanlığın 2014/5 Sayılı, Fazla çalışma konusunda 3 madde genelgesi Resmi Gazetede 16.04.2014 tarihinde yayımlanmıştır. Bu genelge aksine, 10 gün geçmeden 25.10.2014 tarihinde yapılan KİK toplantısında gördüğümüz, verilere dayalı norm çalışması PTT A.Ş’de kaldırılmıştır. Sonrasında ise PTT A.Ş.’nin 20.05.2015 tarih ve 10815 sayılı cumartesi fazla çalışmasını sürekli kılan tebliği ile Başbakanlık genelgesi çatışmaktadır.
“Anayasa’nın 138. maddesinde de yer alan, “Normlar hiyerarşisi” ilkesi uyarınca, hukuk kuralları yukarıdan aşağıya doğru “Anayasa”, “Kanun”, “Kanun Hükmünde Kararname”, “Tüzük”, “Yönetmelik” ve “Diğer alt düzenleyici işlemler (Yönerge, Genelge vb.)” şeklinde sıralanmakta olup, alt kademede yer alan bir normun üst kademedeki norma aykırı olması ya da onun kapsamını aşan düzenlemeler içermesi mümkün bulunmamaktadır. Bu durum, “Genel kurallar, usulü dairesinde değiştirilinceye veya kaldırılıncaya kadar, düzenleyici işlem tesis etme yetkisi olan makam ve kurumları da bağlar.“ bu ilkenin doğal sonucu olarak, normlar hiyerarşisinde üst kademede yer alan yasal kurallara aykırı düzenleyici tasarrufların idare tarafından yürürlüğe konulmasının hukuka aykırı olacağı şüphesizdir. Öğretide türevsel bir yetki olarak kabul edilen idarelerin yasa kurallarını uygulama ve bu kapsamda idari düzenleme yapma yetkisinin yasama organının çizdiği sınırlar içinde ve üst hukuk normlarına aykırı olmamak kayıt ve şartına bağlı olarak gerçekleşebileceği belirtilmektedir.”
Kaynak:Yargıtay 10. Hukuk Dairesinin 2011/2500 esas 2012/9052 numaralı kararı
Başbakanlığın 2014/5 sayılı genelgesiyle çatışan ve hukuka aykırılık teşkil eden cumartesi çalışması tebliği yayımlanmıştır. Uygulamaya geçilirken hizmet kolumuzda başta yetkili sendika olmak üzere, tüm sendikalara görev düştüğüne inanıyoruz. Yapılması gerekenin “hatalı işlem tesisine yol açacak tebliğin iptali” olduğunu düşünüyoruz. Sendikalar zamanında doğru adımları atsaydı, Dağıtımda cumartesi çalışması İMKANSIZ’dı..
ELEŞTİRİMİZ:İmkansızı başardılar.
4.BÖLÜM
KULLANILAN SENDİKAL YÖNTEMLER
Tespitlerimizi yaparken yetkili sendikanın sosyal paylaşım sitesi paylaşım larını da karşılaştırma metodunda kullandık. Sendika Genel Merkezinin cumartesi çalışması politikasını, algılarla gerçekleri birbirinden ayırarak paylaşıyoruz.
ALGILARLA KİK
- HABERLER
- PTT A.Ş. KİK RAPORU YAYINLANDI 27.11.2015 11:44
PTT A.Ş. KİK RAPORU YAYINLANDI Basın Yayın Hizmet kolunda Genel Yetkili Sendika olarak 27.10.2015 tarihinde PTT A.Ş. Genel Müdürlüğü’nde, PTT A.Ş. Genel Müdürü Sayın Harun Maden’in başkanlığında yapılan toplantıda kıran kırana pazarlıkların sonucunda 29 madde üzerinde anlaşmaya vardık. İmza altına alınan bu 29 madde tüm PTT A.Ş. çalışanlarına hayırlı olmasını dileriz. Birlik Haber-Sen olarak durmadan dinlenmeden çalışmaya ve kazandırmaya devam edeceğiz.
DURMAK YOK YOLA DEVAM.
Kaynak:Birlik Haber Sen resmi internet sitesi
GERÇEKLERLE KİK
Dağıtımda cumartesi çalışmasından sonra “kıran kırana pazarlıkların sonucunda” gerçekleştiği yazılan tüm KİK Raporlarını inceleyip çalışanlar için karne haline getirdik;
Sendika paylaşım ve haberlerinde farklı bilgiler verildiğini gördüğümüzden, özellikle imzalı KİK raporlarını esas aldık. 2015 KİK toplantısının İmzalanmış tam metninde “Dağıtımda Cumartesi çalışmasının kaldırılmasına” yer vermediklerini gördük.
SENDİKANIN KİK KARNESİ
2015 – 2.Dönem KİK Raporu:Cumartesi çalışmasının kaldırılması talebi yok.
2016 – 1.Dönem KİK Raporu: KİK toplantısı yapılmamış.
2016 – 2.Dönem KİK Raporu:Cumartesi çalışmasının kaldırılması talebi yok.
2017 – 1.Dönem KİK Raporu: KİK toplantısı yapılmamış.
2017 – 2.Dönem KİK Raporu:Cumartesi çalışmasının kaldırılması talebi yok.
2018 – 1.Dönem KİK Raporu: Talep 13 ve Cevap 13 aşağıdadır.
2018 – 2.Dönem KİK Raporu: Cumartesi çalışmasının kaldırılması talebi yok.
2019 – 1.Dönem KİK Raporu: KİK toplantısı yapılmamış.
2019 – 2.Dönem KİK Raporu: Cumartesi çalışmasının kaldırılması talebi yok.
2020 – 1.Dönem KİK Raporu: KİK toplantısı yapılmamış.
2020 – 2.Dönem KİK Raporu: KİK toplantısı yapılmamış.
2021 – 1.Dönem KİK Raporu: KİK toplantısı yapılmamış.
2021 – 2.Dönem KİK Raporu: KİK toplantısı yapılmamış.
2022 – 1.Dönem KİK Raporu: KİK toplantısı yapılmamış.
2022 – 2.Dönem KİK Raporu: KİK toplantısı yapılmamış.
2023 – 1.Dönem KİK Raporu: Cumartesi çalışmasının kaldırılması talebi yok.
2024 – 1.Dönem KİK Raporu: KİK toplantısı yapılmamış.
2024 – 2.Dönem KİK Raporu: Talep 1 ve Cevap 1 aşağıdadır.
KİK Karnesi Değerlendirmemiz;
1. 10 KİK toplantısının yapılmadığını gördük;
Açıkçası bunun nedenini bizde bilmiyor ve merak ediyoruz. PTT A.Ş. çalışanlarının çözüm bekleyen birbirinden farklı çok fazla sorunu var. Buna rağmen 10 dönem KİK toplantısının neden yapılmadığı çalışanlara açıklanmalıdır.
2. Gerçekleşen 8 KİK toplantısının 6’sında Dağıtımda cumartesi çalışmasının kaldırılması yok;
En iyimser ihtimali bile verelim, önemsiz görülüp unutulmuş olabilir. Gündeme alınması sakıncalı görülmüş olabilir, çözüm istenmemiş olabilir. Neden ilgilenmediklerini KİK toplantılarına katılan sendika yetkililerinin, Dağıtım personeline açıklaması gerekir.
3. KİK’de 2 kez yer verilen talepler;
-İlk talep: 2018 1. dönem Talebi: Cumartesi çalışmasının kaldırılması için sendikanın yazdığı gerekçeye bakalım. Talep 13 c maddesi içerisinde “personel işyerine gelip dağıtıma bile çıkmadan mesaisini bitirmektedir. Bu çalışanlara da mesai ve düzey ödemesi yapılmaktadır” denilmektedir.
Kullanılan üslup-hatalı bilgi; 10 yılda 2 kez talepte bulunulmuş, onda da çalışan değersizleştirilmiş. Sanki Şirket boşuna ödeme yapıyor ve cumartesi çalışmasının mağduru gibi ifade edilmesini yadırgadık. İşveren temsilcisi karşısında Dağıtım personeli için talepte bulunurken, temsil ettiklerimizi değersizleştiren ifadeler kullanılmasını eleştiriyoruz.
-Ayrıca; Talebin son paragrafında “Bu ve benzeri nedenlerle Cumartesi çalışmasının kaldırılması, kaldırılması mümkün olmayan yerlerde ise asgari seviyede personel bulundurulmasını talep ediyoruz.” denilmektedir.
Cumartesi çalışmasının kaldırılması ifadesi ile yapılan başlangıç sonrasında, şirket politikasına göre verilecek cevaba en uygun ifadelerle talep yapılmış. “Birlik Haber-Sen’in bu konudaki talebi uygun görülmemiştir” cevabı önce yapılmış, talep içeriği buna göre kurgulanmış görünmesi çok ilginç. Tek kalemden çıksa ancak bu kadar uyum sağlanabilir.
-İkinci ve son talep: 2024 2. dönem Talebi:
A. Talep zamanı:
KİK toplantısının 13.12.2024 tarihinde yapıldığını görüyoruz. Yıllardır yetkili olanların dile getirmediği ve dava açmadığı bu konuyu, yeni kurulmuş sendikalar dile getirip davalar açmaya başladı. Davalar kazanılmaya başlandıktan sonra, Dağıtım personellerinin yetkili sendikanın gayretsizliğini eleştirmesiyle KİK toplantısında konuya yer verildiğini görüyoruz. 10 yıldır anmadıkları bir konuya çözüm bulacaklarını gerçekçi bulmadık.
B. Talebin içeriği;
Cevap:Cevap metninin içeriği, Şirketin 6. Günü çalışma yapması gerekliliğini uzun bir şekilde açıklamasından ibaret.
Sendika ifadelerinde mağdurluk göreceli; Dava açan çalışmıyor, dava açmak istemeyen cumartesi çalışıp mağdur oluyor denilmiş. Gönüllü mağdur olmak isteyene de izin istenmiş.
Cumartesi çalışmasının sadece 399 SKHK tabi personel için kaldırılmasının talep edilmesi; Dağıtım hizmetinde çalışmayan, ancak cumartesi çalışan diğer 399’lular ne olacak? Zorunlu ve istisnai hallerde fazla çalışma yapılabilecekken, sadece dağıtım personeli için talepte bulunulmasını eleştiriyoruz.
İHS’li personeler ne olacak? 6 gün çalıştıktan sonra bir günde dinlenmek, sosyal yaşantımızı dengede tutmak, gereksinimlerimizi karşılayacak zaman bulmamız mümkün değil. Temel ücret+ikramiye+fazla mesai ücretleriyle ancak makul bir ücrete ulaşan İHS’li “geçim kaygısıyla” fazla çalışma yapmak istiyor. Yetkililer yıllarca 399’lu fazla mesaide en ucuz iş gücü olduğundan, İHS’li arkadaşları fazla mesaide tercih etmedi. Sözleşmeli personellerle ilgili çalışma yapılırken bu arkadaşlarımız için çaba gösterilmedi. İHS yeni mevzuatı hazırlanıp yasalaşmaya giderken de sendika gündeminde yok. Önce bir sorun doğuyor, sonra çalışan geçimi için kendinden fedakarlık yapıyor. İHS’li arkadaşlarımızın da yaşamın doğal döngüsüne uygun ve en önemlisi hayatlarında denge gözetilmesi gerekir. Mesai arkadaşlarımızın yaşları ilerledikçe, fazla çalışma daha ağır gelecek. Ya geçinemeyecek ya da sağlığını kaybedecek.
Çalışanlardan Gizlenen Gerçekler Raporda;
Cumartesi çalışmasında yıllardır yapılan hatalı işlemi, yetkili sendikanın bildiğini anlıyoruz;
“Bu nedenle temel olarak 399 sayılı Kanun Hükmünde Kararname hükümlerine göre çalışan personellerin Cumartesi çalışmalarının kaldırılması ancak gönüllü olarak çalışmak isteyen personele fazla çalışma ücretleri ile düzey farklarının ödenmesi kaydıyla çalışmasına izin verilmesini talep ediyoruz”
KİK toplantısına katılan sendika yetkilileri, 399’lu personelin cumartesi çalışmasının;
a. Fazla çalışma olduğunu biliyor,
b. Buna fazla mesai ücreti ödenmesi gerektiğini biliyor,
c. Temel ücret düzey farkının da ayrıca ödenmesi gerektiğini biliyor.
Gerçekler bilinmesine rağmen yıllardır temel ücretin fazla çalışma ücreti yerine ikame edilmesi sürdürüldü. Fazla çalışmanın karşılığı olan fazla çalışma ücreti ödenmedi. Bugüne kadar hatalı işlem tesisine yol açan “399’lu personellerin Temel ücret düzeyi yükseltildiğinde 48 saate kadar çalıştırılabilir, fazla mesai değildir ve fazla mesai ücreti ödenmez” algısının oluşturulup yönetilmesi ve sendikaların katkısıyla hatanın sürdürülebilirliği sağlandı.
5. BÖLÜM
DEĞERLENDİRMELER ve ÇÖZÜM ÖNERİLERİ
Cumartesi çalışması konusunda araştırırken, sendikal çıkarımlarda yaptık.
1. İşverenin 20 yıldır cumartesi çalışmasını tercih etmesinin nedenleri;
Bunu anlamak için kaç kişinin cumartesi çalışmasına dahil edildiğini bilmemiz gerekiyor. Dağıtımda cumartesi çalışmasını başlatan 20.05.2015 tarih ve 10815 sayılı tebliğ ekinde yer alan işyeri sayısı ve personel normu aşağıdadır.
a. Norm sayısı 1(dahil) ve 10 (dahil) arasında 625 Merkezde 2410 kişi
b. Norm sayısı 11(dahil) ve 29 (dahil) arasında 120 Merkezde 2149 kişi
c. Norm sayısı 30(dahil) ve üzeri 29 Merkezde 1289 kişi
d. PİM/PDM/KİM/KDM 96 Müdürlükte 9074 kişi
GENEL TOPLAM: 01.06.2015 tarihinden itibaren 870 işyerinde 14.922 personel normu için cumartesi çalışması başlatılmıştır.
Cumartesi çalışmasının cazibesi;
Dağıtım hizmetlerinde 14.922 personel Cumartesi çalıştığında %20 daha fazla iş gücü ortaya çıkar. Yaklaşık 3.000 kişilik iş gücü ihtiyacı ve dağıtılmayı bekleyen yaklaşık 300.000 gönderi söz konusu. Dağıtım hizmetlerinin dışında cumartesi çalışan diğer personellerimizi düşündüğümüzde, cumartesi çalışması ile elde edilen iş gücü sayısı daha da yükseliyor.
Verileri bir araya getirelim;
-Bugüne kadar Cumartesi çalışmasıyla eritilen iş devam edecekse,
-İhtiyaç duyulan iş gücünün istihdam maliyeti Şirket kararlarında etkiliyse,
-Cumartesi çalışması tebliğinde net bir ifadeyle “….. tarihinden itibaren cumartesi çalışması kaldırılmıştır” yazmıyorsa,
-399’lu personelin fazla mesai ücreti çalışanlar içerisinde en ucuzuysa,
-Sendika açıklamalarında bile cumartesi çalışmasının kaldırılmasını, “KİK toplantıları ve KPDK’da verdiğimiz mücadele ile sağlandı” algısını çalışanlara empoze etmeye çalışıyorsa,
-Yetkili sendika işverenle birlikte hareket ediyorsa,
-Çalışanlar oyalandıklarını ve gerçekleri görmezden gelip sendikal tercihlerini değiştirmiyorsa,
Cumartesi çalışması cazibesini kaybetmeyecek ve sorunlar yaşanmaya devam edecek gibi görünüyor.
2. Sendikal öngörümüz yeni sorunları işaret ediyor;
Hizmet sektöründe Dağıtım hizmeti özellikleri dikkate alınmadan yapılan hesaplar tutmaz. Dağıtım hizmetinin özelliklerine baktığımızda; İnsan odaklı ve emeği yoğun, hizmetin çıktısı soyut ve hizmet verilirken müşteri ile birebir ilişki kurulması gerekiyor. Dağıtım hizmeti üretildiği anda tüketiliyor, stoklanamıyor, toptan hizmet sağlanamıyor, hizmet fabrikasyona dönüştürülemiyor. Bir gönderi için harcanan emek ve zamanın değişkenliği nedeniyle adetlere bağlı net bir kapasite hedefine ulaşılamıyor. Dağıtım hizmeti verirken gönderi çeşidine göre, teslim şartlarına göre değişkenlik yaşanmasının yanında, çevre etkenlerinin çok sayıda olması ve tek düze bir iş yapılmadığının göz önüne alınması gerekiyor.
Ayağa gidilerek verilen hizmette müşteriler her zaman sürecin bir parçası olduğu gibi, personelde hem yapılan hizmeti hem de Şirketi temsil etmekte. Bu nedenle hizmetin kalitesinin korunması ayrı bir öneme sahip. Çalışanlar kapasitesi üzerinde hizmete performans-prim-baskı ile zorlandığında, hizmetin kalitesinin düşmesi kaçınılmaz hale geliyor. Bu nedenle çalışanın makul hedefler gerçekleştirmesi beklenmesi, müşteri kaybının önlenmesi gerekiyor.
Hizmet ücreti ile kalitesi arasında denge olması gerekiyor. Günümüzde müşterilerin beklentisi, hizmet kalitesinin yükselmesi yönündedir. Hizmet sektörü gibi kalitenin de önemli olduğu soyut sektörlerde, dağıtım hizmetinde çalışanların aidiyet ve bağlılığı diğer sektörlerden çok daha önemlidir. İnsanı dikkate almayan örgütsel yapı ile başarıya ulaşılması güçtür. Ancak örgütsel bağlılığı yüksek olan çalışanlara sahip olanlar rekabet ve başarı üstünlüğü sağlayabilir. PTT A.Ş. Dağıtım hizmetleri, imalat ve üretim sektörü gibi düşünülemez.
Sendikamız, Cumartesi çalışması, sayı dayatması, performans sistemi gibi pek çok çalışan sorunu hakkında kapsamlı çalışmalar yaptı. İş gücü ihtiyacı rasyonel tespit edilmeden ve istihdam sağlanmadan bazı sorunların çözülemeyeceğine inanıyoruz. Bir usul ve yöntem bırakılıp, birbiriyle etkileşimli yeni çalışma sistemleri oluşturuldu. Birinde yaşanan değişimin, diğer sistemlere de etkileri oluyor. Alternatif yöntemlerle başarı göreceli olacaktır. Dağıtımdaki iş gücü ihtiyacı sorununu, prim sistemi gibi yeni açılımlarla, işveren-çalışan taraflarınca memnuniyet oluşturacak şekilde nasıl bir sonuç vereceğini zaman gösterecek. İşverenin istikrarlı ve faydalı bir sisteme ihtiyacı var. Bunun karşısında yıllardır cumartesi fazla çalışması yapmış çalışanlar da adaletli ve dengeli çalışmaya ihtiyacı var. Yeni sistemleri kurup sürdürmenin bile istihdam ve bütçe gerektirdiğini gördük. Artık tarafların memnuniyet duyduğu verimli, adaletli ve dengeli bir çalışma politikası belirlenmelidir.
3-Cumartesi çalışması sorununu kim çözer?
Bugüne kadar siyasal sendikalar birbirinin muadili gibi davrandılar. Çalışan sorunlarına çözüm bulmak bir yana, sorunlar büyüyerek günümüze kadar geldi. Siyasal sendikaların üye sayısı artıp güçlendikçe daha fazla politize oldu ve sendikalar kuruluş amacından uzaklaştı. Sendikacılığın esaslarını yapmayanlar, üyeleri elinde tutmak için çalışan sorunlardan beslenmeye başladı. Bu durumda soruna çözüm arar mı? Bir örnek verelim. Adaletli bir tayin sistemi olduğunu düşünün. Sendikacı peşinde koşmaya gerek kalmaz. Sendikacılığın gereklerini yapıp çalışanların gönlünde yer alamayanlar, adil bir tayin sisteminin önündeki en büyük engel olur. Yaşadıklarımız bize gerçekleri gösterdi. Emekliliğimizin gelmesini beklemek bizi kurtarmayacak. Geleceğimiz için bugün gayret etmezsek, yarın PTT’den emekli olsak bile geçinebilmek için başka bir işte çalışmak zorunda kalacağız.
Çalışma hayatının sorunları, ancak çalışanlarla çözülebilir;
Bunlar karşısında çalışanlar iş hayatının geleceği için ne yaptı? Bekledi, bekledi, bekledi… Sendikal sorumluluğa sahip çıkmayanların değişmesini bekledi. Bu duyarsızlık sendikaları daha da niteliksizleştirdi. İrade kullanmamayı sabır zannettik. Kaybetme endişesinin, tarafları birbirine özenli davranmaya zorladığını düşünmedik. Bu endişeyi sendikalara hissettirmedik. İyi niyetlilerin çabasıyla bir adım ileri giderken, işveren politikalarına hizmet edenlerle üç adım geriledik. İçinden çıkılmaz gibi görünen bu durumdan kurtulmak için, doğru çıkış yolunu bulmaya çalışmalıyız.
Haklı beklentilerimiz için hep istekli ve kararlı olmamız gerekiyor. Sadece cumartesi çalışması değil, diğer problemlerimizin de çözümü kendimizde. Kendimizde irade ve mücadele ruhu var mı? Bunu anlamak için teveccüh ettiğimiz sendikaya bakmamız yeterli. Sendikalara hayat veren de fırsat veren de çalışanlardır. Bir asansördeki tercih gibi sendikal tercihler de bizi etkiliyor. İş hayatınızın geleceğini aşağıda indirebilirsiniz, yukarıda çıkarabilirsiniz. Hep birlikte aşağı inerken, sizce sendikal tercihleri yeniden gözden geçirmenin vakti çoktan gelmedi mi? Hayatın boyunca bir adım atmadan tüm güzelliklerin altın tepside başkalarından gelmesini bekleme. Değişim istiyorsan “Değişim seninle başlar!”
Mustafa SARI
Adil Haber Sen İl Temsilcisi
